บทสังเกตการณ์

ประเพณีบุญสารทเดือนสิบ

ผู้เชี่ยวชาญ

นาง ปรียา จันทร (พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ โรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช)

คลิปการสัมภาษณ์

บทสังเกตการณ์

เทศกาลงานเดือนสิบเป็นความพยายามของมนุษย์ที่มุ่งทดแทนพระคุณของบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว ซึ่งเป็นการแสดงออกซึ่งความกตัญญูตามความเชื่อของชาวไทยโดยเฉพาะชาวจังหวัดนครศรีธรรมราช ที่เชื่อกันว่าบรรพบุรุษและญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้วหากทำความชั่วจะต้องตกนรกเมื่อพ้นจากนรกแล้ว วิบากกรรมที่เหลืออยู่จะชักนำให้เกิดเป็นเปรต ต้องทนทุกข์ทรมานอยู่หลายปีเมื่อถึงเทศกาลเดือนสิบบรรดาเปตชนทั้งหลายก็ได้รับการปล่อยตัวมาชั่วคราว เพื่อมาเยี่ยมลูกเยี่ยมหลานและรับเอาส่วนบุญที่ลูกหลานกระทำบำเพ็ญและอุทิศไปให้เช่น ทำโดยการนำอาหารคาวหวานไปทำบุญที่วัดหรือโดยการทำบุญแบบอื่น หากขึ้นมาแล้วลูกหลานของตนหมั่นทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้บางตนก็พ้นจากความเป็นเปรต แต่ถ้าหากลูกหลานไม่ทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ก็จะกลับด้วยความโศกเศร้าเสียใจ
การจัดหมรับ เป็นหัวใจของการทำบุญเดือนสิบ เป็นการเตรียมอาหารคาวหวานบรรจุภาชนะไปถวายพระ เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพชนผู้ล่วงลับไปแล้ว โดยชาวบ้านจะรวมกลุ่มกันในหมู่คนบ้านใกล้เรือนเคียงยกหมรับไปที่วัด บางทีก็จัดเป็นขบวนเพื่อความคึกคักสนุกสนาน
สุดท้ายคือวันหมรับใหญ่ (15ค่ำ) จะมีการตั้งเปรตอุทิศส่วนกุศลให้แก่วิญญาณที่ไม่มีลูกหลานมาทำบุญให้พร้อมทำพิธีฉลองสมโภชหมรับที่ยกมา ในหมรับส่วนที่เป็นเอกลักษณ์และขาดไม่ได้ คือ ขนมพองขนมลาขนมบ้า ขนมพอง ขนมลา ขนมบ้า ขนมดีซำ และขนมไข่ปลา(ขนมกง) การตั้งเปรตทำหลังจากฉลองหมรับและถวายภัตตาหาร โดยชาวบ้านจะนำขนมหรืออาหารส่วนหนึ่งวางไว้ตามบริเวณลานวัด ข้างกำแพงวัด โคนไม้ใหญ่ หรือริมกำแพงวัดด้านนอก เพื่อเป็นการแผ่ส่วนกุศลเป็นทานแก่ผู้ล่วงลับที่ไม่มีญาติ หรือญาติไม่มาร่วมทำบุญให้ หรือมีกรรมไม่สามารถเข้าวัดได้มารับไป และมีการสวดบังสุกุล กรวดน้ำ ตามลำดับ หลังจากนี้ลูกหลานจะเข้าแย่งมาชิงขนมกันอย่างสนุกสนานที่เรียกว่าชิงเปรตนั่นเอง